روش‌های چاپ طرح بر روی کاشی و سرامیک

یکی از هنرهای تاریخ معاصر ایران «صنعت کاشی» می‌باشد که هنرمندان و اساتید زیادی در این حوزه فعالیت داشته‌اند. در حال حاضر به جرات می‌توان گفت که محصولات با کیفیت بالا در ایران تولید می‌شوند. برخلاف برخی از صنایع، صنعت کاشی نه تنها منسوخ نشده است؛ بلکه کاربردهای آن گسترده‌تر گشته و مردم علاقه بیشتری به آن نشان داده‌اند. در گذشته از روش‌های سنتی برای چاپ روی کاشی و سرامیک استفاده می‌شد که متاسفانه در آ روش‌ها رنگ‌ها به صورت واقعی و با کیفیت چاپ نمی‌شد. با کمک روش‌های جدیدی مثل چاپ سابلیمیشن روی کاشی و سرامیک، در حال حاضر می‌توان یک چاپ با مقاومت بسیار بالا و ماندگاری عالی داشت. کاشی به دلیل مقاومت و استحکام بالا موارد مصرفی فراوانی دارد و بر روی آن انواع روش‌های چاپ مثل چاپ فلت، روتوکالر و روش دیجیتال (نسل نوین چاپ)، قابل اجرا می‌باشد. از «چسب چاپ» برای چاپ نقش و نگار روی کاشی و سرامیک استفاده می‌شود. معمولاً از روش‌های متفاوتی برای زیبا سازی نمای کاشی و سرامیک‌های ساختمانی جهت اعمال چاپ روی سطح بیرونی کاشی استفاده می‌شود تا پس از پخت، سطح کاشی دارای رنگ ثابتی باشد.

انواع روش‌های چاپ بر روی کاشی:

• روش فلت: در روش فلت، رنگ بر روی شابلون ریخته شده و با کمک تیغه‌ای رنگ را بر روی آن پخش می‌کنند. گفتنی است کیفیت و شفافیت در این روش پایین است.
• روش روتوکالر: امروزه استفاده از روش دکوراسیون رولری، به ویژه روتوکالر در صنعت تولید کاشی، بسیار رایج شده است. لازم به توضیح است در این روش، خمیر چاپ که محتوی رنگدانه سرامیکی می‌باشد به وسیله غلتکی که طرح مورد نظر بر رویش با استفاده از سیستم لیزر حکاکی شده است بر سطح کاشی گسترده می‌شود. شدت رنگ ایجاد شده بر روی کاشی بسته به عمق و نوع حکاکی غلتک یا سیلندرمی‌تواند متفاوت باشد. در این روش به وسیله لیزر طرح کاشی بر روی سیلندرهای استوانه‌ای حک می‌گردد و بعد به وسیله تماس سیلندر بر روی سطح کاشی چاپ می‌شود.
• روش دیجیتال: در سال ۲۰۰۰ میلادی، اولین دستگاه چاپ دیجیتال توسط «فرو امانل» با کمک شرکت کراجت ارائه شد. این روش در حال حاضر بهترین و با کیفیت‌ترین روش چاپ طرح روی کاشی می‌باشد.
  شیوه کار در این روش تقریباً همانند پرینترهای معمولی می‌باشد. این نوع چاپگرها قادرند طرح را بدون هیچ تماسی با سطح کاشی، چاپ کنند. برای قطعات ویژه، کاشی‌های فتوکاتالیست، کاشی‌های فتوولتاییک و سطوحی که امکان چاپ با روش‌های معمولی در آن‌ها ممکن نیست نیز از چاپ دیجیتال استفاده می‌شود. باید شناختی هرچند اولیه از اصول رنگ‌ها برای انجام چاپ دیجیتال داشت. اما در کل، ایده اولیه همان تکثیر و ترکیب رنگ می‌باشد.

• چاپ روی کاشی به روش UV: چاپ UV یا استفاده از اشعه فرا بنفش، یکی از روش‌های چاپ روی کاشی و سرامیک روش است. یکی از مزایای مهم استفاده از روش چاپ UV بر روی کاشی، کاهش محدودیت ابعاد چاپ می‌باشد به طوری که امکان چاپ بر روی سطوح بیشتر از یک متر مربع بدون محدودیت و به صورت چاپ یک تکه میسر می‌گردد. از ویژگی‌های دیگر چاپ به روش UV بر روی سطوح گوناگون بخصوص کاشی برجسته بودن طرح می‌باشد که زیبایی خاصی به طرح چاپ شده می‌بخشد. لازم به توضیح است چاپ به این روش مخصوص فضای درون ساختمان می‌باشد و نباید طرح چاپ شده در معرض نور مستقیم آفتاب قرار گیرد. با این حال باید از مواد خاص و براق کننده پس از چاپ بر روی کاشی استفاده گردد تا باعث افزایش طول عمر طرح چاپ شده بر روی کاشی شود.

• چاپ کاشی و سرامیک به روش کوره‌ای: از بهترین مواد اولیه و رنگ‌های با کیفیت در چاپ کوره‌ای کاشی و سرامیک استفاده می‌شود. براق و پر رنگ بودن و همچنین امکان چاپ طیف وسیعی از رنگ‌ها، از ویژگی‌های این نوع رنگ‌ها می‌باشد. گفتنی است با استفاده از رنگ‌های بی کیفیت و ارزان قیمت امکان چاپ رنگ قرمز و سبز میسر نیست. از این نوع چاپ می‌توان برای کاشی‌های به کار رفته در فضای باز استفاده نمود. لازم به توضیح است در چاپ کاشی و سرامیک فضای باز به دلیل اینکه بخشی از مراحل چاپ بر روی کاشی خام (مثل جای گذاری یا دکور کردن طرح چاپ شده) به صورت دستی انجام می‌شود، نیازمند آن است از استادکاران با دقت و با تجربه ابهره گرفته شود. ضد خش بودن آن، از ویژگی‌های مهم این چاپ کاشی است. ضد خش بودن کاشی اینگونه ایجاد می‌شود که لعاب موجود بر روی کاشی به آرامی در دمای 780 تا 800 درجه سانتی گراد شروع به ذوب شدن می‌کند و طرح چاپ شده جذب لعاب کاشی گشته و پس از سرد شدن بخشی از لعاب کاشی می‌گردد. شایان توجه است به هیچ وجه چاپ روی کاشی و سرامیک به روش کوره‌ای به علت هزینه بالا و عدم براقیت و درخشانی طرح چاپ شده مناسب برای فضاهای معمولی داخل ساختمان به عنوان کاشی تزیینی نمی‌باشد. این این کاشی‌ها فقط به دلیل قابلیت شستشو، مقاومت در برابر رطوبت، گرما، سرما، نور مستقیم آفتاب و باران اسیدی می‌توان استفاده نمود. استثنائا از آن‌ها می‌توان در فضاهای داخلی همچون استخرهای سرپوشیده, حمام و… که در معرض رطوبت هستند استفاده کرد.
• چاپ کاشی به روش سابلیمیشن: چاپ به روش سابلیمیشن بر روی کاشی و سرامیک از جمله متدهای متداول چاپ روی کاشی برای فضای درونی ساختمان است. چاپ به روش سابلیمیشن بدون هیچ محدودیت رنگی صورت می‌گیرد و بسیار براق‌تر از دیگر روش‌های چاپ خواهد بود. می‌توان با بهره گیری از این روش طرح یا عکس دلخواه خود را به صورت چیدمان پازلی و تابلو کاشی پازلی سفارش داد. از جمله معایب چاپ کاشی به این روش، غیر قابل شستشو بودن دائمی و خش پذیر بودن چاپ است. همچنین این نوع کاشی‌ها تحمل نور مستقیم آفتاب را ندارند و فقط از آن‌ها می‌توان در فضای داخل ساختمان استفاده کرد در غیر اینصورت نور مستقیم آفتاب سبب کم رنگ شدن و یا به کلی پاک شدن طرح چاپ شده به مرور زمان می‌گردد.

 موارد استفاده از دستگاه پرس حرارتی کاشی:

• چاپ روی کاشی برای سر در اماکن: توسط دستگاه پرس کاشی و سرامیک می‌توان تابلوهای زیبا را در هر سایزی، برای سر در مساجد، مدارس، دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها، رستوران‌های سنتی و … چاپ نمود. با استفاده از دستگاه‌های پرس، کیفیت رنگ سابلیمیشن چاپ شده روی کاشی‌ها بسیار با کیفیت می‌باشد. گفتنی است از تکنولوژی پرس حرارتی می‌توان به عنوان دستگاه چاپ تصویرسنگ مزار نیز استفاده کرد و تصاویر درگذشتگان را بر روی کاشی با کیفیت رنگی بالا چاپ نمود.
• چاپ کاشی برای آتلیه‌های عکاسی: امروزه در اکثر آتلیه‌های عکاسی، یک دستگاه پرس سابلیمیشن نیز وجود دارند تا بتوان عکس مشتریان را بر روی متریال های مختلفی از جمله لیوان، بشقاب، تخته شاسی MDF و کاشی چاپ نمود. از کاشی به صورت چاپ شده در قاب‌های دیواری می‌توان استفاده کرد و یا آن را بر روی پایه‌های مخصوص روی میز قرار داد.
• چاپ روی سرامیک در صنعت ساختمان سازی: از آنجایی که کاشی و سرامیک مقاومت در برابر آب هستند می‌توان از آنها در صنعت ساختمان سازی نیز استفاده زیادی کرد. از چاپ روی کاشی می‌توان برای کاشی استخر، سونا، جکوزی، کاشی آشپزخانه، سرویس حمام و دستشویی بهره گرفت.

ساخت دکوری جات با استفاده از کاشی: با بهره گرفتن از دستگاه پرس چاپ کاشی امکان چاپ هر نوع تصویر بر روی کاشی وجود دارد. می‌توان از کاشی‌های پازلی، با هزینه کم انواع کاشی تزیینی را ایجاد نمود و به راحتی کسب و کار مناسبی اندازی کرد.

مدل‌های مختلف دستگاه پرس حرارتی:

• یکی از پرفروش‌ترین دستگاه‌های پرس، دستگاه سابلیمیشن ۴۰×۵۰ با برند رکورد، می‌باشد. سایز کفه آن ۴۰ ×۵۰ بوده و برای چاپ بر روی کاشی‌های سایز کوچک مناسب است. در همه مواردی که در بالا ذکر شد از این دستگاه می‌توان استفاده نمود مگر این که سایز کاشی و سرامیک بزرگتر از ۴۰ ×۵۰ باشد.
• دستگاه چاپ سابلیمیشن سه بعدی (3D) از جدیدترین دستگاه‌ها برای چاپ کاشی می‌باشد که در آن با روش وکیوم کردن، طرح به صورت سه بعدی بر روی کاشی چاپ می‌شود.
• دستگاه پرس حرارتی ۸ کاره برای برای کارهای تبلیغاتی مناسب است و مجهز به صفحه نمایش دیجیتالی، بدنه با کیفیت و ۶ تکه متعلقات می‌باشد.
• دستگاه پرس حرارتی ۶ کاره، یکی از پرفروش‌ترین دستگاه‌های پرس حرارتی می‌باشد که برای سایزهای کوچک چاپ بر روی کاشی مناسب است.
• دستگاه‌های دیجیتال که قابلیت تولید تصویر تا ۱۰۰۰ DPI را دارند. توسط دوربین دیجیتالی در ابتدا باید باید تصاویر تهیه گردد و با استفاده از نرم افزار به طرح گرافیکی تبدیل و سپس عملیات پرینت انجام گیرد. گفتنی است طراحی گرافیکی دیجیتالی مانند فتوکپی نیست و انجام آن ساده نمی‌باشد و فن آوری های جدید نیاز به نرم‌افزارهای دیجیتال مدیریت رنگ دارند.

انواع روش‌های چاپ دیجیتال:

لازم به توضیح است شیوه‌های چاپی که از فن آوری دیجیتال بهره می‌گیرند متنوع هستند اما به طور کلی انواع روش‌های چاپ دیجیتال بر اساس نوع فن آوری به کار گرفته شده شامل دسته‌های زیر می‌باشد:

• روش جوهر افشانی
• روش الکتروفتوگرافی
• روش دیجیتال نوری یا پرتوی
• روش چاپ تصویر مستقیم
• روش حرارتی

کالیبراسیون دستگاه‌های مرتبط با چاپ دیجیتال شامل این تجهیزات می‌باشند: دوربین، اسکنر، مانیتور، دستگاه چاپ. لازم به یادآوری است تمامی این موارد باید از تنظیمات ضروری برخوردار باشند تا نتیجه مناسبی حاصل آید.

تجهیزات دستگاه چاپ دیجیتال:

• سیستم گردش رنگ دستگاه که کمک می‌کند گردش رنگ به صورت مداوم بین هدها و محفظه اصلی رنگ حفظ شود و از ورود هوا به جوهر و خشک شدن آن جلوگیری کند.
• سیستم فیلتراسیون رنگ که از ورود درشت دانه‌ها و ذرات اضافی در رنگ ممانعت به عمل می‌آورد.
• بارهای هد چاپ که به دو صورت عرضی و مایل تنظیم می‌شوند. رزولوشن و کیفیت چاپ و تعداد هدها در نوع مایل بیشتر می‌باشد.
• تجهیزات الکترونیکی و نرم افزاری و کامپیوتر مرکزی که وظیفه کنترل عمومی سیستم را برعهده دارد. از آنجایی که واحد تصاویر بر مبنای پیسکل بر اینچ می‌باشد، دستگاه چاپ باید فایل مورد نظر را به صورت فیزیکی به قطره-نقطه تبدیل کند.